Esperanto kaj la revo de monda monero - O esperanto e o sonho de uma moeda mundial
25 Steloj - 25 Estrelas |
* Ĉi tiu artikolo estas la dua parto de "Numismatiko"
La Universala Ligo de Esperanto estis sekrete fondita en
Hago, Nederlando, en la 14-a de Aprilo 1942, dum la nazia okupacio de la
Malaltaj Landoj.
La dato signis la 25-an mortan datrevenon de D-ro. Lazaro
Ludoviko Zamenhof, la kreinto de la lingvo Esperanto. Estis necesa la sekreto, ĉar
Esperanto estis malpermesita de la nazia doktrino, pro esti konsiderita kiel
parto de la "Juda Internacieco - komunisma komploto por sklavigi la mondon".
La misio-deklaracio de la Ligo temis pri la unuiĝo de la
homaro laŭ paco, pere de la uzado de komuna lingvo, Esperanto.
La nederlanda organizo atingis gravan internaciecon kaj en
la sekvantaj jaroj post la dua mondmilito, pli precize en la jaro 1950, ĝi
kalkulis pli da 15.000 anoj.
Dum la unua internacia renkontiĝo de la Ligo, en la 16-a de
Marto 1946, en Hago, oni decidis enmeti komunan moneron kun internacie stabila valoro.
La ideo pri komuna monero ne estis novaĵo; en 1912, memorfestaj moneroj estis
private stampitaj nome de Universala Asocio de Esperanto kun la valoroj laŭ
Speso (Mona Internacia Konvencio, proponita en 1917 de la sviso Renê de
Saussure).
Bedaŭrinde, la iniciato ĉesis okaze de la unua mondmilito.
La moneroj Speso, nuntempe raraj kolektaĵoj, estis stampitaj
de la svisa entrepreno "Holy Frères", kun valoroj de 1000 Spesoj (1
Spesmilo) kaj 2000 Spesoj (2 Spesmiloj). (Ekzistas citaĵoj kiuj mencias la
ekzistadon de) Oni asertas ke ekzistas moneroj de aliaj valoroj, nome 10 Spesoj
(Spesdeko), 100 Spesoj (Spescento) kaj 10000 Spesoj (Spesdekmiloj), kvankam tio
ne estis konfirmita.
La nova monero de la Ligo estis enkondukota de la internacia
ekonomio, kiel pacigo-provo. La celo estis pruvi al la mondo ke la konfliktoj kaŭzitaj
de la internaciaj ekonomiaj premadoj povus esti evititaj pere de komuna monero
en la mondo.
La monero nomiĝus "Stelo", ĉar la stelo estas unu
el la simboloj de la esperanta movado. La fiksita valoro estus: 1 Stelo = 1 pano
el norma formo, kiu tiuepoke en Nederlando kostis 0,25 guldenojn. La slogano
stampita sur la moneroj estus “Unu Mondo, Unu Lingvo, Unu Mono”.
En 1946, tuj post la decido enkonduki komunan moneron, la
Ligo Internacia ekpresis la premioj-kuponojn, nomitaj “Steloj”, por la interna
uzado, por la pago de taskoj, broŝuroj, libroj ktp.
Tiuj premioj-kuponoj estis multege uzataj kiel mono ene de
la esperanta movado ĝis la jardeko de 1980.
![]() |
25 Steloj - 25 Estrelas |
* Esse artigo é a segunda parte de "A Numismática"
A Liga Universal de Esperanto
foi fundada secretamente em Haia, na Holanda, em 14 de abril de 1942, durante a
ocupação nazista dos Países Baixos. A data marcava o 25º aniversário da morte
do Dr. Luís Lázaro Zamenhof, o criador da língua esperanto. O segredo era
necessário porque o esperanto era proibido pela doutrina nazista como sendo parte
da “Internacional Judaica – um complô comunista para escravizar o mundo”.
A declaração da
missão da Liga tinha como tema unir a humanidade em paz, através da utilização
de uma linguagem comum, o esperanto.
A organização
holandesa ganhou uma substancial internacionalidade, e nos anos seguintes após
a segunda guerra mundial, mais precisamente em 1950 contava mais de 15.000 membros.
Durante a primeira
reunião internacional da Liga, no dia 16 de março de 1946, em Haia, uma decisão
foi tomada para introduzir uma moeda comum, com um valor internacionalmente estável.
A ideia de uma moeda comum não era uma invenção; em 1912, moedas comemorativas tinham
sido cunhadas privativamente em nome da Associação Universal de Esperanto com
valores em Speso (Convenção Monetária Internacional, proposta em 1907 pelo suíço
René de Saussure). Lamentavelmente, a iniciativa foi finalizada com o advento
da Primeira Guerra Mundial.
As moedas Speso, hoje
raros artigos de coleção, foram cunhadas pela Empresa suíça “Holy Frères”, com valores
de 1000 Spesos (1 Spesmilo) e 2000 Spesos (2 Spesmilos). Há alegações de
existência de moedas de outros padrões de valores, ou seja, 10 Spesos
(Spesdeko), 100 Spesos (Spescento) e 10000 Spesos (Spesdekmiloj) embora não
tenham sido confirmadas.
A nova moeda da Liga
estava para ser introduzida como uma experiência na realização da paz através da
economia internacional. O objetivo era o de provar ao mundo que conflitos
causados por pressões econômicas internacionais poderiam ser evitados através
de uma moeda comum no mundo.
A moeda se chamaria
“Stelo”, que significa estrela (= Steloj plural), sendo a estrela, um dos
símbolos do movimento esperantista. O valor seria fixado em 1 Estrela = 1 pão
de forma padrão, que na época custava na Holanda 0,25 Florins. O slogan sobre
as moedas seria “Unu Mondo, Unu Lingvo, Unu Mono” - “Um Mundo, Um Idioma, Uma
Moeda”.
Em 1946, logo após a
decisão de introdução da moeda comum, a Liga Universal começou a imprimir cupons-prêmios
(Premioj-Kuponoj) denominados “Estrelas”, para uso interno, para o pagamento de
atividades, folhetos, livros, etc. Estes prêmios foram amplamente usados como
dinheiro dentro do movimento até a década de 1980.
**Rafael Mattos – Numismata
– Numismato - São Lourenço - MG – Brasil / Brazilo